Większość z nas przypomina sobie o rękawiczkach wraz z nadchodzącą zimą, ale wiele osób musi ich używać w swojej codziennej pracy przez okrągły rok. Rękawice należą do najpowszechniej i najchętniej stosowanych ochron osobistych. Dłonie podczas pracy bardzo często są najbardziej narażone na działania różnych mniej lub bardziej szkodliwych czynników. Obok standardowych rękawic można także znaleźć rękawice bez palców woreczki, ochraniacze na palce, ochraniacze nadgarstka, łokci (nałokietniki), przedramienia i ramienia. Dawniej wśród środków ochrony rąk dostępne były również dłonice i woreczki. Warto zauważyć, że nie każde rękawice zakupione w markecie budowlanym są środkiem ochrony indywidualnej w rozumieniu przepisów BHP obowiązujących w Polsce. Wiele z nich to „zwykłe” rękawice robocze zabezpieczają jedynie przed zabrudzeniem i nieszkodliwymi dla zdrowia i życia substancjami. Poniższy przewodnik koncentruje się na odpowiednim zabezpieczeniu dłoni i nadgarstków przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych, zdefiniowanym przez ustawodawcę.
Podstawową normą obowiązującą dla wszystkich rękawic jest norma EN 420, która określa wymagania, stosowne procedury badania odnoszące się do projektowania i konstrukcji rękawic, odporności użytych materiałów na przenikanie wody, nieszkodliwości, wygody użytkowania, znakowania oraz informacji dołączanych przez producenta do wszystkich wyprodukowanych przez niego rękawic ochronnych.
Ze względu na konstrukcje rękawice ochronne dzielimy na:
- jednopalcowe,
- trzypalcowe,
- pięciopalcowe,
- o skróconych palcach,
Ze względu na właściwości ochronne rękawice dzielimy na:
- rękawice chroniące przed czynnikami chemicznymi i biologicznymi,
- rękawice chroniące przed czynnikami mechanicznymi,
- rękawice chroniące przed czynnikami termicznymi,
- rękawice elektroizolacyjne,
- rękawice przeznaczone do stosowania w strefach zagrożonych wybuchem,
- rękawice antywibracyjne.
Jak dobrać odpowiednie rękawice ochronne?
Wybór odpowiednich rękawic ochronnych nie jest prostą sprawą, należy wziąć pod uwagę kilka istotnych czynników mających wpływ na nasze bezpieczeństwo. Obowiązkiem pracodawcy, jest dobór środków ochrony indywidualnej niezbędnych do stosowania na konkretnym stanowisku. Prawidłowy dobór ŚOI wymaga zebrania i przeanalizowania informacji bezpośrednio związanych zastosowaniem tych środków na danym stanowisku pracy.
Wybierając rękawice należy wziąć pod uwagę następujące aspekty:
- rodzaj wykonywanej pracy,
- stopień narażenia rąk,
- zagrożenia występujące na danym stanowisku pracy,
- zdefiniowanie, która część ręki jest najbardziej narażona na działanie czynników niebezpiecznych, co pozwala na dokonanie odpowiedniego wyboru konstrukcji rękawicy.
Na co zwracać uwagę w oznaczeniach rękawic ochronnych?
Wybierając rękawice ochronne powinniśmy zwrócić szczególną uwagę na takie atrybuty jak:
- nazwa, znak handlowy inne oznaczenia identyfikujące producenta lub jego autoryzowanego przedstawiciela
- oznaczenie rękawicy, nazwę handlową lub kod,
- oznaczenie wielkości
- w razie konieczności – termin ważności
- znak graficzny odpowiedniej normy (jeśli nie jest możliwe znakowanie na rękawicy ze względu na właściwości produktu, oznakowanie może być umieszczone na opakowaniu).
Co jest istotne przy zakupie rękawic chroniących przed czynnikami chemicznymi i biologicznymi?
Rękawice chroniące przed czynnikami chemicznymi i biologicznymi powinny spełniać wymagania normy EN 374 które dotyczą: odporności na przenikanie czynnika chemicznego, odporności na przesiąkanie, minimalnej długości rękawic, a także właściwości mechanicznych. Głównym zadaniem rękawic dedykowanych do pracy z czynnikami chemicznymi oraz biologicznymi jest ochrona rąk pracownika przed kontaktem z tymi czynnikami. Zgodnie z normą EN 388 rękawice chroniące przed czynnikami chemicznymi i biologicznymi muszą spełniać wymogi dotyczące odporności na ścieranie, przecięcia i przekłucia oraz wytrzymałości na rozdzieranie. Materiał z którego są produkowane rękawice do ochrony przed chemikaliami to tworzywa sztuczne oraz guma. Najczęściej spotykane tworzywa stosowane do wyrobu rękawic to: lateks, neopren, winyl (PCV), nitryl, PVA.
Jak wybrać rękawice chroniących przed czynnikami mechanicznymi?
Rękawice chroniące przed czynnikami mechanicznymi powinny spełniać wymagania normy EN 388, tj. obtarcia, przecięcia oraz przekłucia. Zapewniają ochronę przed jednym z następujących zagrożeń: ścieranie, przecięcie, rozdarcie i przekłucie. Rękawice chroniące przed zagrożeniami mechanicznymi najczęściej wykonane są ze skór i tkanin, tkanin powlekanych tworzywem sztucznym lub kauczukiem. Do tej grupy należą również rękawice dziane z różnego rodzaju przędz np.: bawełnianych, poliestrowych, stylonowych, poliamidowych, aramidowych, rdzeniowych, polietylenowych, z włókien szklanych, jak również z przędz mieszanych wytworzonych z udziałem ww. surowców.
Wymagania dotyczące rękawic chroniących przed urazami mechanicznymi są zawarte w następujących normach:
- PN-EN 388 – rękawice chroniące przed zagrożeniami mechanicznymi,
- PN-EN 381 – wymagania dla rękawic chroniących przed przecięciem piłą łańcuchową,
- PN-EN 1082 – rękawice i ochrony ramion chroniące przed przecięciami i ukłuciami nożami ręcznymi,
- PN-EN 14328 – rękawice i ochrony ramion chroniące przed przecięciem nożami z napędem.
Na co zwrócić uwagę przy zakupie rękawic chroniących przed czynnikami termicznymi?
Rękawice chroniące przed czynnikami termicznymi dzielimy na rękawice chroniące przed gorącymi czynnikami termicznymi oraz rękawice chroniące przed zimnem.
Rękawice chroniące przed gorącymi czynnikami to takie, które chronią ręce pracownika przed gorącem i/lub ogniem występującymi na stanowisku pracy w jednej lub kilku postaciach tj.:
- otwartego płomienia,
- kontaktu z gorącym przedmiotem,
- ciepła konwencyjnego,
- promieniowania cieplnego,
- drobnych rozprysków stopionych metali,
- dużych ilości płynnego metalu.
Rękawice chroniące przed zimnem stosowane są w celu zapewnienia odpowiedniej temperatury skóry rąk, podczas wykonywania prac w niskiej temperaturze lub kontaktu z zimnymi powierzchniami. Odpowiednia temperatura dla prawidłowego funkcjonowania ręki i palców to 32 ÷ 36°C. Bardzo ważnym zadaniem rękawic jest nie dopuszczenie do obniżenia skóry rąk. Minimalną temperaturę skóry określa norma PN-ISO 9886:2005. W zimnym środowisku nie powinna być niższa niż 15°C (szczególnie dla twarzy i palców). Norma PN-EN 511:2006(U) określa wymagania jakie powinny spełniać rękawice chroniące przed zimnem.
Do rękawic chroniących przed zimnem zaliczamy wszystkie rękawice, które chronią ręce pracownika przed zimnem występującymi na stanowisku pracy w jednej lub kilku postaciach tj.:
- odporność na zimno konwekcyjne,
- odporność na zimno kontaktowe,
- przenikanie wody.
Co jest ważne przy zakupie rękawic chroniących przed porażeniem prądem elektrycznym?
Rękawice elektroizolacyjne chronią ręce przed porażeniem prądem elektrycznym. Podstawową normą określającą wymagania i metody badania rękawic chroniących przed porażeniem prądem elektrycznym to norma PN-EN 60903:2006 „Prace pod napięciem. Rękawice z materiału izolacyjnego”.
Zgodnie z normą PN-EN 60903:2006 wyróżniamy dwa rodzaje rękawic:
- rękawice izolacyjne pięcio- i trzypalcowe do stosowanie razem ze skórzanymi rękawicami zakładanymi na nie (rękawice izolacyjne),
- rękawice izolacyjne pięcio- i trzypalcowe stosowane samodzielnie, bez dodatkowych rękawic. Zapewniają równocześnie ochronę przed porażeniem prądem oraz czynnikami mechanicznymi (rękawice kompozytowe).
Kategorie rękawic do prac pod napięciem, w zależności od ich właściwości specjalnych:
- kategoria A – rękawice odporne na działanie kwasu,
- kategoria H – rękawice odporne na działanie oleju,
- kategoria Z – rękawice odporne na działanie ozonu,
- kategoria M – rękawice o zwiększonej odporności mechanicznej,
- kategoria R – rękawice odporne na działanie kwasu, oleju, ozonu,
- kategoria C – rękawice odporne na działanie skrajnie niskiej temperatury.
W przypadku gdy rękawice oznaczone sa kolorami to kolor podwójnego trójkąta powinien być zgodny z następującym kodem:
klasa 00 – kolor beżowy,
klasa 0 – kolor czerwony,
klasa 1 – kolor biały,
klasa 2 – kolor żółty,
klasa 3 – kolor zielony,
klasa 4 – kolor pomarańczowy.
Na co zwrócić uwagę przed zakupem rękawic antyelektrostatycznych?
Rękawice antyelektrostatyczne są to rękawice przeznaczone do stosowania w atmosferze zagrożonej wybuchem, zgodne z wymogami normy EN 420. Właściwości antyelektrostatyczne potwierdzane są badaniami zgodnie z wymaganiami dla odzieży ochronnej antyelektrostatycznej (EN 1149-1, 2,3). Nie istnieje żadna oddzielna norma zharmonizowana określająca wymagania i metody badań właściwości elektrostatycznych dla rękawic. Właściwości antyelektrostatyczne są przeważnie dodatkową cechą, zwykle dotyczącą rękawic chroniących przed czynnikami chemicznymi oraz urazami mechanicznymi.
Jak kupić dobre rękawice antywibracyjne?
Rękawice antywibracyjne chronią ręce przed drganiami mechanicznymi różnych częstotliwości. Ograniczają transmisje drgań z uchwytów narzędzi wibracyjnych do rąk operatorów tych urządzeń. Stosowanie rękawic antywibracyjnych zabezpiecza przed powstaniem trwałych zmian chorobowych w organizmie, które nazywane są zespołem wibracyjnym. Rękawice można uznać za antywibracyjne jeśli spełniają jednocześnie dwa kryteria:
- nie wzmacniają drgań przekazywanych z rękojeści na dłoń operatora w zakresie częstotliwości 32-200 Hz,
- jednocześnie, redukują drgania w zakresie częstotliwości 200-1250 Hz do wartości mniejszych niż 60% wartości drgań mierzonych na dłoni operatora, gdy pracuje bez rękawicy.
O doborze rękawic ochronnych decyduje wiele czynników. Właściwy dobór nie jest wcale taki prosty jakby mogło się wydawać. Na rynku mamy szeroki wybór rękawic ochronnych, ale czy potrafimy je prawidłowo dobrać, aby zapewniały nam możliwie najwyższy stopień bezpieczeństwa? Biorąc pod uwagę wieloaspektowość takiego wyboru, jeśli mamy jakiekolwiek wątpliwości w tym obszarze, powinniśmy skorzystać z rad profesjonalistów, aby nie narażać zarówno swojego jak i naszych pracowników zdrowia lub życia.
Źródło:
- Dyrektywa 89/656/EWG z dnia 30 listopada 1989.
- Dyrektywa 89/686/EWG z dnia 21 grudnia 1989.
- Strona internetowa www.ciop.pl.